Innovatie energietransitie

Op steeds meer plekken ontstaan zogenaamde ‘energiehubs.’ Dit zijn gebieden waar lokaal opgewekte energie, gebruik en opslag op een slimme manier met elkaar zijn verbonden om het elektriciteitsnet zo min mogelijk te belasten. Deze ‘energiehubs’ leveren een bijdrage aan het verminderen van netcongestie ('file op het net') en zijn onderdeel van een slim, toekomstbestendig energiesysteem. Bij het inrichten van een 'energiehub' kunnen batterijen en slim gebruik van warmte een rol spelen. Ook productie en/of gebruik van waterstof kan onderdeel zijn van zo’n systeem. 

Energiehubs op bedrijventerreinen

De provincie heeft samen met Stedin en de gemeente een aanpak ontwikkeld om energiehubs mogelijk te maken op bedrijventerreinen. Lees meer over de Aanpak energiehubs voor bedrijventerreinen.

Power-to-X

KWR heeft in opdracht van provincie Utrecht een verkenning uitgevoerd naar de voordelen van slimme ingrepen op het gebied van energieopwekking en -opslag en onderlinge uitwisseling van beschikbare energie, de zogeheten Power-to-X-methode. Lees meer over dit onderzoek: Power-to-X: meer ruimte op het stroomnet voor bedrijventerreinen.

Roadmap 

Het is belangrijk dat we slim omgaan met de bestaande netcapaciteit. Er is een roadmap opgesteld om ervoor te  zorgen dat het energiesysteem zo betrouwbaar, veilig, efficiënt, betaalbaar, slim, integraal en maatschappelijk gedragen wordt. Kijk voor meer informatie op Roadmap slimme energiesystemen.

Een fors deel van de CO2-uitstoot en het energiegebruik vindt plaats in de gebouwde omgeving. Een belangrijke stap in de verduurzaming is het besparen van energie, bijvoorbeeld via renovatie of isolatie. De vraag hiernaar is flink toegenomen, onder meer door de huidige hoge energiekosten. Tegelijkertijd is er een tekort aan personeel, installaties en materiaal. Innovatie is nodig om aan de stijgende vraag te voldoen. Ook is de betaalbaarheid en circulariteit van renovatie en isolatie belangrijk. De provincie Utrecht stimuleert nieuwe ontwikkelingen met subsidie en financiering door partijen met elkaar te verbinden en door kennisdeling. 

Groeifondsaanvraag Toekomstbestendige leefomgeving

Een voorbeeld van de manier waarop de provincie Utrecht nieuwe ontwikkelingen stimuleert is deelname in het innovatieprogramma Toekomstbestendige leefomgeving. Dit programma investeert in onderzoek en innovaties die zich richten op toepassing van bouwmaterialen die circulair zijn of (gedeeltelijk) gemaakt van biogrondstoffen zoals stro. Ook wordt er geïnvesteerd in het verminderen van het tekort aan technisch personeel en is er aandacht voor het gebruik van digitale technologie en industrialisatie van het bouw- en renovatieproces. Op die manier ontstaat er bijvoorbeeld een standaard die ervoor zorgt dat verschillende bouw- en productiesystemen makkelijker kunnen samenwerken. Werkprocessen sluiten dan beter op elkaar aan en het wordt makkelijker om duurzame bouwmaterialen te produceren en toe te passen. Het levert een bijdrage om bestaande gebouwen op een duurzame manier op te knappen en nieuwe gebouwen van duurzame materialen te bouwen.  

Resultaten in Utrecht  

In deze aanvraag wordt samengewerkt met regionale partners zoals Hogeschool Utrecht, USI en gemeente Utrecht, en regionale bedrijven zoals Bos Installatiewerken en Klimaatmissie. Het project bouwt voort op enkele toonaangevende innovaties in de provincie, met name Inside Out, waarbij een jaren ’60 flat aan de Henriëttedreef in Overvecht succesvol energieleverend is gemaakt. De ontwikkelde aanpak wordt de komende jaren in het project ARV opgeschaald waarbij 10 flats, ofwel 500 tot 1000 woningen, worden gerenoveerd.  

Utrechtse initiatieven die een impuls krijgen door de deelname van de provincie zijn DigiC en het Utrechts renovatiecentrum. DigiC is een programma dat draait om digitalisering in de circulaire bouweconomie, waaraan gewerkt wordt door ROM Utrecht Region. In het Utrechts renovatiecentrum, van onder andere Hogeschool Utrecht, wordt gewerkt aan scholing van (toekomstige) werknemers, het delen van kennis en het stimuleren van bovenregionale samenwerking. Beide initiatieven passen binnen de samenwerking in het ecosysteem Earth Valley. Earth Valley is een samenwerking tussen bedrijven, kennisinstellingen en overheden in de regio Utrecht-Amersfoort die zich richt op een gezonde en duurzame leefomgeving.  

Ontwikkelingen rond waterstofproductie en -toepassing gaan snel. Bij regionale partijen met de ambitie om energie op te wekken, zoals energiecoöperaties en agrariërs, wordt de optie om waterstof te gaan produceren regelmatig genoemd. Welke mogelijkheden er zijn, en hoe het verdienmodel eruitziet, is maatwerk. De stap om hiervoor een haalbaarheidsstudie uit te laten voeren – en dus kosten te maken - is in de praktijk vaak nog te groot. Om agrariërs en energie-coöperaties te helpen wordt een overzicht opgesteld met kansen en een stappenplan. Het geeft inzicht wanneer waterstofproductie een economisch interessante optie kan zijn, welke toepassingen er zijn, welke stappen gezet moeten worden en waarmee op hoofdlijnen rekening moet worden gehouden. Dit helpt bij het verkennen van de mogelijkheden rond de productie en toepassing van waterstof. Deze resultaten zijn naar verwachting medio 2023 beschikbaar. 

Er zijn verschillende subsidiemogelijkheden voor innovaties in de energietransitie.

Uitvoeringsverordening Subsidies Energietransitie (USET 2021) 

Binnen de USET 2021 van de provincie Utrecht is er een regeling voor haalbaarheidsstudies en projecten gericht op experimentele ontwikkeling van samenwerkingsverbanden. Kijk hiervoor bij 'Subsidie voor innovatie (haalbaarheidsstudies en experimentele ontwikkeling). Deze subsidie is gericht op bedrijven, samenwerkingsverbanden van bedrijven, eventueel met kennisinstellingen.” 

Andere subsidiemogelijkheden 

Ook andere partijen hebben subsidies voor innovaties. De belangrijkste zijn:

• Kansen voor West 3 (EFRO): voor grote projecten en individuele bedrijven.  Deze subsidieregeling is gefinancierd uit het Europees Fonds Regionale Ontwikkeling), waar provincie Utrecht partner is bij de uitvoering.
• ROM Utrecht Region heeft verschillende financieringsmogelijkheden voor startups en scale-ups. 
• Mkb-innovatiestimulering Regio en Topsectoren (MIT): voor MKB-ers die samen met anderen aan de slag willen met innovatieprojecten.  
• Innovatiekrediet: voor de ontwikkeling van innovatieve ontwikkelprojecten met flinke technische risico’s en een uitstekend marktperspectief. 

Kijk voor meer subsidies op de website van Rijksdienst voor ondernemend Nederland. 

Ter inspiratie

De volgende projecten hebben ook gebruikt gemaakt van subsidie:

• Congestiemanagement en power balancing op Utrechtse bedrijventerreinen heeft een bijdrage ontvangen van Kansen voor West 2. 
• Smart Solar Charging maakte gebruik van Kansen voor West 2.